การดูแลสุขภาพของชายรักชาย พญ. ชัญวลี ศรีสุโข (chanwalee@srisukho.com) ประมาณการจากการสำรวจโดยสถาบัน วิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล ในปี พ.ศ.2550 พบว่ามีชายรักชายในประเทศไทย 1.3-3.2 ล้านคน (เฉลี่ย 2.3 ล้านคน) โดยมีจำนวนที่ติดเชื้อเอชไอวีประมาณ 189,626-474,064 คน สุขภาพของชายรักชายสัมพันธ์กับพฤติกรรมทางเพศ ซึ่งอาจไม่ค่อยได้รับการดูแล เนื่องจากความรู้ในการดูแลสุขภาพของชายรักชายไม่แพร่หลาย, การเข้าถึงการแพทย์สำหรับชายรักชายบางรายอาจไม่สะดวกนัก, ชายรักชายอาจเกรงบุคลากรทางการแพทย์มีอคติ, การเข้าพบแพทย์ตามลำพังยากสำหรับสิ่งแวดล้อมของโรงพยาบาลทั่วไป, และอาจมีปัญหาเศรษฐานะของชายรักชายบางรายที่ไม่เอื้อที่จะซื้อบริการทางการแพทย์ อย่างไรก็ตาม ชายรักชายควรได้รับการดูแลสุขภาพซึ่งมีลักษณะพิเศษที่ควรจะได้รับการดูแลเป็นพิเศษ ดังนี้ 1.มะเร็ง ชายรักชายมีความเสี่ยงสูงกว่าประชากรทั่วไปที่จะเป็นมะเร็งทวารหนัก สาเหตุคือเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอชพีวีชนิดเสี่ยงสูงที่จะเป็นมะเร็งจากการมีเพศสัมพันธ์ทางทวารหนัก ร้อยละ 70 เป็นเอชพีวีชนิด 16, 18 การตรวจหามะเร็งทวารหนักระยะเริ่มแรก โดยการตรวจหาเซลล์มะเร็ง แบบการทำแป๊บสเมียร์ตรวจมะเร็งปากมดลูกในผู้หญิง แม้ได้ผลดี แต่ยัง ไม่ตกลงเป็นมาตรฐานการคัดกรองในชายรัก ชาย ดังนั้น ชายรักชายควรเฝ้าระวังอาการที่สงสัยว่าจะเป็นมะเร็งทวารหนัก คือ มีเลือดออกจากทวารหนัก ปวดถ่วงทวารหนัก ถ่ายไม่สุด ถ่ายแล้วปวด ก้อนอุจจาระลีบเล็ก มีก้อนเนื้อที่ทวารหนัก หากมีอาการที่น่าสงสัยควรรีบไปพบแพทย์ การป้องกันมะเร็งทวารหนัก นอกจากการเฝ้าระวังอาการแล้ว แนะนำให้เพศชาย อายุ 9-26 ปี ฉีดวัคซีนป้องกันไวรัสเอชพีวี ซึ่งป้องกันมะเร็งทวารหนักที่เกิดจากไวรัสเอชพีวี ได้ประมาณร้อยละ 70 2.โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ แม้มีโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์หลายชนิดในชายรักชาย แต่ศูนย์ควบคุมโรคติดต่อของสหรัฐอเมริกา แนะนำให้ชายรักชายที่ยังไม่มีอาการผิดปกติของโรคตรวจคัดกรองหาโรคเอดส์ ซิฟิลิส เชื้อหนองในเทียม และหนองในแท้ เป็นประจำ ซึ่งทั้งสี่โรคหากมีการสวมถุงยางอนามัยถูกวิธี และสวมทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์ ช่วยป้องกันการติดเชื้อได้เอดส์ การคัดกรองเอชไอวีเอดส์ใช้วิธีตรวจเลือด ส่วนการป้องกันการติดเชื้อรายใหม่ใน ชายรักชายที่ได้ผลที่สุดคือ ไม่มีเพศสัมพันธ์กับคนที่มีเชื้อเอชไอวีเอดส์, รักเดียวใจเดียว, สวม ถุงยางอนามัย, และรับยาต้านไวรัสเอดส์เมื่อสัมผัสเชื้อก่อน 72 ชั่วโมง อย่างไรก็ตาม งานวิจัยพบการสวมถุงยางอนามัยถูกวิธีและสวมทุก ครั้งในชายรักชาย ป้องกันเอดส์ได้ร้อยละ 80 เท่านั้นซิฟิลิส เชื้อซิฟิลิสไม่อาจติดต่อได้ หากผิวหนังของฝ่ายรับไม่มีแผล หากมีแผลหรือรอยฉีก เชื้อซิฟิลิสจึงจะเข้าไปในร่างกาย ระยะเวลาเพาะเชื้อ 1-8 สัปดาห์ เริ่มแรกจะเป็นตุ่มเล็กต่อมากลายเป็นแผลริมแข็งไม่เจ็บ หากไม่ได้รักษาอาจมีอาการออกผื่น ข้ออักเสบ เชื้อเข้าสู่ สมอง สู่หัวใจ จนอาจถึงอันตรายต่อชีวิต ถ้ายังไม่มีอาการใดๆ การคัดกรองซิฟิลิสใช้วิธีตรวจเลือดหนองในเทียม อาการของหนองในเทียม คืออาการของท่อปัสสาวะอักเสบที่ไม่ได้เกิดจากเชื้อหนองในแท้ ในผู้ชายมักมีอาการปัสสาวะแสบขัด ร้อนคันรูปัสสาวะ มีน้ำหรือหนองไหลออกมาจากท่อปัสสาวะ หากสังเกตกางเกงในจะเห็นเปื้อนหนอง หากไม่รักษา หรือรักษาไม่ถูกต้อง เชื้อหนองในเทียมอาจลุกลามจนเกิด ลูกอัณฑะอักเสบ เยื่อบุตาอักเสบ มีผื่นตามตัว ในบางรายอาจมีอาการปวดข้อร่วมกับตาแดง ตามมาด้วยอาการเป็นหมัน ในกรณีที่ยังไม่มีอาการ การคัดกรองคือการนำสารคัดหลั่งจาก รูปัสสาวะมาย้อมหาเชื้อหรือเพาะเชื้อหนองในแท้ อาการเหมือนหนองในเทียม แต่ตรวจพบเชื้อโกโนเรียจากหนองที่รูปัสสาวะ หากไม่รักษา หรือรักษาไม่ถูกต้อง เชื้อหนองในแท้อาจลุกลามจนเกิดลูกอัณฑะอักเสบ ต่อม ลูกหมากอักเสบ ท่อปัสสาวะตีบตัน ในบางรายอาจมีอาการปวดข้อร่วมกับมีไข้ ตามมาด้วยอาการเป็นหมัน ในกรณีที่ยังไม่มีอาการ การคัดกรองคือการนำสารคัดหลั่งจากรูปัสสาวะมาย้อมหาเชื้อหรือเพาะเชื้อ 3.สูบบุหรี่ ดื่มเหล้า เสพสารเสพติด งานวิจัยพบว่าชายรักชายมีปัญหาเหล่านี้สูงกว่าประชากรทั่วไป ทำให้สุขภาพทรุดโทรม การดื่มเหล้า เสพสารเสพติด อาจทำให้มีการล่วงละเมิดทางเพศ ซึ่งเสี่ยงต่อการติดเชื้อเอดส์ ไวรัส ตับอักเสบเอ บี ซี และโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ทุกโรค จึงมีข้อแนะนำให้ชายรักชายที่ถูกข่มขืนไปพบแพทย์ และควรฉีดวัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบเอและบี (ไวรัสตับอักเสบซียังไม่มีวัคซีน) ทั้งหากเป็นไปได้ ชายรักชายควรละ ลดเลิกการสูบบุหรี่ ดื่มเหล้า เสพสารเสพติด 4.สุขภาพจิต งานวิจัยบางชิ้นพบอาการผิดปกติทางจิตในชายรักชายมากกว่าประชากรทั่วไป ได้แก่ โรคซึมเศร้าและโรคไบโพล่าร์ (มีความผิดปกติทางอารมณ์สองขั้ว คือรื่นเริงและซึมเศร้า) เชื่อว่าอาจเกี่ยวข้องกับการเลี้ยงดูด้วยความรุนแรงในครอบครัว ทำให้ชายรักชายเกิดความกลัว เครียด วิตกกังวล หากมีความผิดปกติทางจิต ควรพบจิตแพทย์เพื่อตรวจรักษา 5.ความรุนแรงในครอบครัว งานวิจัยพบว่าคู่ของชายรักชายกระทำความรุนแรงต่อกันไม่มากกว่าคู่ของชายรักหญิง แต่เชื่อว่าอาจเพราะข้อมูลที่มีไม่มากพอ ชายรักชายที่ถูกชายข่มขืนมักจะไม่แจ้งความ เนื่องจากความอาย ในชายรักชายบางคน การแจ้งความตามสิทธิอาจถูก ซ้ำเติมจากบุคคลอื่นๆ ในสังคม สรุป ชายรักชายเป็นประชากรที่มีจำนวนมากในทุกประเทศทั่วโลก เป็นเช่นเดียวกับประชากรทุกกลุ่มทุกเพศคือมีส่วนสร้างความเจริญให้ประเทศ การดูแลสุขภาพของชายรักชายจึงเป็นเรื่องที่รัฐ หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และชายรักชายเองควรให้ความสำคัญไม่ละเลย ด้วยความปรารถนาดีจากพญ. ชัญวลี ศรีสุโข โฆษกแพทยสภา